Qara Əbülfəz oğlu Qarayev - SSRİ xalq artisti, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, professor, Azәrbaycan EA-nın akademiki (1959), SSRİ Dövlәt (1946, 1948), vә Lenin (1967) mükafatları laureatı - 5 fevral 1918-ci ildə Bakıda doğulmuşdur. 1935-1938-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında təhsil almışdır. 1938-ci ildәn tәһsilini Moskva Konservatoriyasında davam etdirәrәk, 1946-cı ildә konservatoriyanı bitirmiş (D. Şostakoviçin bәstәkarlıq sinfini) vә һәmin ildәn ADK-da dәrs demişdir.

Ən yaxşı ifadə vasitələrilə dünya musiqisinin ən gözəl nümunələrini Azərbaycan musiqisinə tətbiq etməklə onun inkişafını sürətləndirmək Q. Qarayev yaradıcılığının xarakterik cəhətlərindəndir. Onun musiqisi ekspressiv və melodik olmaqla dərin məna daşıyır. Q. Qarayevin musiqisində dərin lirika, tragik pafos, epik əhatəlilik və incə psixologiya bir-birinə toxunmuş şəkildə vəhdət təşkil edir. Bəstəkarın ən məşhur əsəri “Yeddi gözəl” baletidir. Nizaminin humanist obrazları burada yüksək bədiiliklə öz əksini tapmışdır. Bu baletdə xalq musiqisi yaradıcı şəkildə sərbəst işlənmişdir. “Yeddi gözəl” dünya musiqili-xoreoqrafiya incəsənətinin ən böyük nailiyyətidir. Bu balet dünyanın bir çox ölkələrinin teatr səhnələrində oynanılmışdır. Q. Qarayevin “İldırımlı yollarla” baletində zənci musiqi folkloru böyük ustalıqla işlənmişdir. Q. Qarayev “Leyli və Məcnun” simfonik poemasında musiqi ilə ali Nizami poeziyasının bütün incəliklərini əks etdirməyə nail ola bilmişdir. 3-cü simfoniya da öz dəyərinə görə xeyli əhəmiyyətlidir. Burada insan şəxsiyyətinin formalaşması, onun həyata münasibətləri problemləri qoyulmuşdur. O “Könül mahnısı” kantatası, “Dostluq himni” kantatası kimi iri həcmli böyük vokal-simfonik əsərlərin müəllifidir. Q. Qarayev C. Hacıyevlə birlikdə “Vətən” operasına, “Ələkeçməz Qaskonlu” müziklinə və bir çox dramatik səhnə əsərlərinə, bədii filmlərə musiqi bəstələmişdir. O, həm də bir sıra başqa musiqi əsərlərinin müəllifidir.

Qara Qarayev 1953-1982-ci illərdə Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının birinci katibi, 1962-1982-ci illərdə SSRİ Bəstəkarlar İttifaqının katibi olmuşdur. 1946-1982-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında dərs demiş, 1949-1953-cü illərdə bu Konservatoriyanın rektoru olmuşdur. O, dəfələrlə Azərbaycan və SSRİ Ali sovetlərinə deputat seçilmişdir. Bir sıra orden və medallarla təltif olunmuşdur. Qara Qarayev 13 may 1982-ci ildə Moskvada vəfat etmiş, Bakıda dəfn olunmuşdur.

Tövsiyə edilən ədəbiyyat:

1. Qara Qarayev : oçerklər / elmi red. G. A. Abdullazadə, tərt.-red. Ş. Mahmudova, G. Mahmudova. - Bakı : Çinar-Çap, 2003. - 280 s.
2. Qara Qarayev : həyat və yaradıcılığı Azərbaycan Musiqi Mədəniyyəti Dövlət Muzeyinin materiallarında = Gara Garayev : life and works in materials of the state museum of musical culture of Azerbaijan / Heydər Əliyev Fondu, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Azərbaycan Musiqi Mədəniyyəti Dövlət Muzeyi ; layihənin rəh., elmi red. A. H. Bayramova, ön sözün müəl. M. A. Əliyeva, tərt. A. Fyodorova, ing. dilinə tərc. N. Vahiberg. - Bakı : Şərq-Qərb, 2011. - 351 s.
3. Kazımova, Lalə. Qara Qarayev : həyat və yaradıcılığı haqqında qısa oçerk = Gara Garayev : a short essay on life and work = Кара Караев : краткий очерк о жизни и творчестве / L. Kazımova ; tərc.: L. Bağırova, P. Cəfərova ; elmi red. K. M. Tahirov ; red. Ə. İ. İsmayılova ; Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi, M.F. Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanası. - Bakı : Zərdabi LTD MMC, 2018. - 240 s.